STRESS TÀN PHÁ CƠ THỂ BẠN NHƯ THẾ NÀO?

Mỗi người trong chúng ta đều trải qua cảm giác căng thẳng ít nhất 1 lần. Stress có thể là động lực để bạn hoàn thành tốt cuộc phỏng vấn hoặc màn trình diễn của mình. Nhưng dường như phần lớn chúng lại gây ra ảnh hưởng tiêu cực. Nếu bạn để tình trạng stress kéo dài, chúng sẽ trở nên mạn tính.

Stress là một phản ứng tự nhiên

Có bao giờ bạn cảm thấy đôi tay mình đẫm mồ hôi vào buổi hẹn hò đầu tiên hoặc cảm thấy tim đập thình thịch sau khi xem xong bộ phim kinh dị? Sau đó, bạn cảm nhận thấy rằng tâm trí và cơ thể lúc ấy vô cùng căng thẳng, sợ hãi. Phản ứng tự động này ở con người đã có từ thời cổ xưa, đây là cách để bảo vệ cơ thể khỏi kẻ thù và các mối đe dọa. Khi gặp nguy hiểm, cơ thể phát ra tín hiệu, tiết ra các hormone làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp, giải phóng năng lượng để bạn có thể giải quyết vấn đề. Một chút căng thẳng được cho là tốt cho trí nhớ và tạo động lực để bạn phấn đấu. Tuy nhiên, khoảng 80% các bệnh nặng có thể trở nên nguy hiểm hơn nếu có đang bị stress.

Ngày nay, bạn không phải đối mặt với những kẻ thù ăn thịt. Nhưng bạn lại phải đối mặt với nhiều thách thức hơn mỗi ngày như dateline, vấn đề tài chính, chăm sóc con cái,…và cơ thể bạn cũng phản ứng lại những thách thức ấy theo cách trên. Kết quả, cơ thể bạn sẽ phát ra tín hiệu – “ chống lại hoặc bỏ trốn” (“fight or flight”) tình trạng này có thể kéo dài và sẽ gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của bạn.

Stress có thể xảy ra bất cứ lúc nào, một căng thẳng nhỏ cũng có thể gây hại cho bạn. Chẳng hạn, phải thuyết trình trước đám đông có thể làm bạn căng thẳng đến mức đau bụng. Với những căng thẳng dữ dội hơn, xảy ra đột ngột, như là cuộc cãi vã giữa vợ/chồng, hoặc một sự kiện như động đất hoặc tấn công khủng bố, có thể gây ra tác động lớn hơn.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những cảm giác căng thẳng đột ngột - đặc biệt là tức giận, có thể gây ra cơn đau tim, loạn nhịp tim và thậm chí gây tử vong đột ngột. Điều này xảy ra chủ yếu ở những người đã bị bệnh tim, hoặc một số người khác không biết họ có vấn đề về tim cho tới khi một cơn stress gây ra cơn đau tim hoặc đột quỵ.

Stress kéo dài

Khi stress bắt đầu can thiệp vào cuộc sống bình thường của bạn trong một thời gian dài, điều đó rất nguy hiểm. Bạn cảm thấy mệt mỏi, không thể tập trung hoặc nổi giận vô lý, nó cũng làm sức khỏe bạn ngày một hao mòn.

Trong một nghiên cứu cho thấy, khoảng một nửa người tham gia đã cải thiện vấn đề đau đầu mãn tính sau khi được học cách ngăn chặn những thói quen gây ra stress hoặc những suy nghĩ tiêu cực. Stress kéo dài có thể gây ra nhiều bệnh khác, nguyên nhân do những thay đổi của cơ thể chúng ta khi bị stress hoặc do việc ăn quá mức, hút thuốc lá hoặc những thói quen chúng ta dùng để đối phó với stress.

Những công việc căng thẳng, có yêu cầu cao cùng với công việc thường phải đưa ra những quyết định khó khăn là nguy cơ của bệnh động mạch vành. Những dạng stress khác như trầm cảm, tự ti cũng liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Và một khi bạn mắc bệnh, stress làm cho việc phục hồi trở nên khó khăn hơn.

Tác động của stress lên cơ thể?

Phản ứng “ chống lại hoặc bỏ trốn” ( Fight or Flight)

Phản ứng này giúp cơ thể bạn sẵn sàng hành động. Khi gặp nguy hiểm, vùng hạ đồi trong não sẽ phát ra tín hiệu và tiết ra chất hóa học, chất này đi dọc theo dây thần kinh đến tuyến thượng thận.

Tuyến thượng thận tiết ra hormone cortisol, làm tăng huyết áp và tăng đường huyết. Điều này thì cần thiết để bạn chạy thật nhanh khi đối diện với một con sư tử đói, hoặc ít nhất nó cũng làm cho nỗi sợ của ta bớt đi. Nhưng nó lại gây hại cho sức khỏe nếu được duy trì quá lâu.

Thèm ăn

Cortisol – hormone được giải phóng khi bạn stress, làm cho bạn thèm ngọt và béo nhiều hơn. Và nếu bạn đã có chỉ số khối cơ thể cao, quá trình này càng xảy ra mạnh mẽ hơn.

Tăng cân

Philip Hagen, MD, trợ lý giáo sư y khoa tại Mayo Clinic ở Rochester, Minn cho biết: “Có sự tương quan giữa stress và tăng cân”.

Bạn có thể ăn kém khi căng thẳng, nhưng hormone stress - cortisol cũng làm tăng lượng mô mỡ cơ thể bạn và làm tăng kích thước của các tế bào mỡ. Nồng độ cortisol cao hơn có thể dẫn đến béo bụng.

Tập thể dục có thể giúp kiểm soát căng thẳng và giảm mỡ bụng.

Tim mạch

Một nghiên cứu gần đây trong 200.000 người lao động ở châu Âu đã phát hiện ra rằng trong số những người có công việc căng thẳng và ít có quyền ra quyết định thì có nhiều hơn 23% người bị đột quỵ so với những người làm công việc ít căng thẳng hơn.

Mất ngủ

Stress có thể gây ra “ tăng kích thích”- trạng thái sinh học làm con người không có cảm giác buồn ngủ. Căng thẳng kéo dài có thể gây ra gián đoạn giấc ngủ và rối loạn nhịp thức ngủ.

Đau đầu

Các chất trong phản ứng “ Chống lại hoặc bỏ trốn” như adrenaline, cortisol gây dãn mạch làm bạn đau đầu hoặc đau nửa đầu. Stress cũng gây căng cơ,làm cho cơn đau đầu trở nên tệ hơn.

Giảm trí nhớ

Quá nhiều Hormone Cortisol có thể ảnh hưởng đến khả năng tạo thông tin mới của bộ nhớ. Các hormone stress cũng gây trở ngại cho các chất dẫn truyền thần kinh, điều này làm cho việc sắp xếp thông tin và khôi phục trí nhớ trở nên khó khăn hơn.

Rụng tóc

Căng thẳng nghiêm trọng có thể gây hại cho mái tóc của bạn. Tổng hợp nhiều nghiên cứu lại và thấy được rằng stress đóng một vai trò trong việc kích hoạt sự rụng tóc qua con đường tự miễn.

Căng thẳng và lo lắng cũng có thể gây ra hội chứng nghiện bứt tóc. Khi đó, con người ta khó có thể kiểm soát được động tác lấy tay bứt tóc mình.

Tuy nhiên, vẫn chưa tìm thấy sự liên quan giữa stress và việc tóc bạc sớm.

Thai kì

Những căng thẳng bình thường có thể không ảnh hưởng đến thai kì, nhưng căng thẳng nghiêm trọng như thất nghiệp, phải ly hôn,…có thể tăng nguy cơ xảy thai sớm. Một số nghiên cứu cho thấy mức độ căng thẳng cao có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não của thai nhi.

Căng thẳng còn ảnh hưởng đến khả năng mang thai. Những phụ nữ này thì có nồng độ cao Alpha amylase sẽ có ít khả năng mang thai hơn phụ nữ có nồng độ thấp khoảng 12%

Tăng đường huyết

Stress làm tăng đường huyết, điều này càng nguy hiểm hơn khi bạn đang mắc Đái tháo đường type 2. Nhiều giả thiết cho rằng sự tăng đường huyết có liên quan tới Hormone stress như epinephrine, cortisol.

Tiêu hóa

Ợ hơi, đau dạ dày, tiêu chảy có thể có nguyên nhân do stress. Đặc biệt, hội chứng kích thích ruột “ IBS” với triệu chứng đau bụng kèm tiêu chảy và táo bón. Stress cũng được cho là yếu tố kích hoạt viêm loét dạ dày do H.Pylori, trường hợp này có thể điều trị bằng kháng sinh.

Tăng huyết áp

Như đã nói ở trên, stress có thể làm tăng huyết áp tạm thời do sự co mạch và tăng nhịp tim, khi bạn vượt qua stress thì huyết áp cũng trở về bình thường.

Stress kéo dài có thể gây ra những thay đổi lâu dài trên huyết áp không thì vẫn chưa được làm rõ.

Mô não

Các kĩ thuật hình ảnh cho thấy, stress làm giảm lượng mô não ở vùng điều chỉnh cảm xúc và tự chủ. Điều này có thể gây nguy hiểm cho tương lai sau này.

Gây mụn

Thực tế cho thấy rằng, học sinh bị mụn nhiều hơn trong thời gian thi cử căng thẳng. Nguyên nhân là do tăng kích thích tố nam Androgen, gây tăng tiết bã nhờn, đặc biệt là ở nữ giới.

Stress có thể gây ra bệnh vảy nến trong thời gian đầu, hoặc là nặng hơn tình trạng đang hiện mắc. Nhiều bác sĩ đã dùng các phương pháp quản lý stress để chữa các bệnh về da.

Đau lưng

Căng thẳng có thể gây ra cơn đau lưng, nguyên nhân được cho là do phản ứng “chống lại hoặc bỏ trốn” gây căng cơ bắp để bạn sẵn sàng hành động.

Thu hút người khác phái

Một nghiên cứu cho thấy rằng: phụ nữ không thích những người đàn ông thường xuyên phải đối mặt với tình trạng căng thẳng. Họ cho rằng, đàn ông không bị stress sẽ khỏe mạnh và dẻo dai hơn.

Đột quỵ

Một nghiên cứu trên 20.000 người chưa từng bị đột quỵ và mắc bệnh tim trước đó cho thấy rằng stress là yếu tố nguy cơ gây đột quỵ

Ở một nghiên cứu khác, số người có cuộc sống căng thẳng và áp lực trong những năm gần đây bị đột quỵ nhiều gấp 4 lần so với nhóm người không có.

Giả thuyết cho rằng, đột quỵ có liên quan đến việc tăng huyết áp do stress, gây giảm đột ngột lượng máu nuôi tới não.

Già trước tuổi

Việc phải trải qua nhiều biến cố và căng thẳng kéo dài sẽ làm ngắn đi đoạn telomeres – phần đầu mút của NST, bình thường sẽ bị rút ngắn từ 50-100 cặp baz sau mỗi lần phân bào. Đoạn telomeres càng ngắn thì tế bào càng nhanh vào quá trình apoptosis (chết theo chương trình).

Giảm sức đề kháng

Người phơi nhiễm với virus cúm, thủy đậu,… ít có khả năng chống lại mầm bệnh nếu họ đang chịu ảnh hưởng của stress. Các nhà khoa học cho rằng hệ thống miễn dịch của người bị stress không còn nhạy cảm với hormone mà dập tắt phản ứng viêm, làm cho bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Hen suyễn

Căng thẳng làm nặng hơn tình trạng khó thở của bệnh nhân bị hen suyễn trước đó.

Trong một nghiên cứu, ở nhóm trẻ em phải chịu những stress nặng nề chẳng hạn như: mất đi người thân, bố mẹ ly hôn,…tăng nguy cơ gấp 2 lần bị suyễn tấn công trong vòng 2 tuần sau đó so với nhóm trẻ không phải chịu căng thẳng. Nguyên nhân chưa được làm rõ, có thể stress đã làm khuếch đại phản ứng miễn dịch với tác nhân gây hen suyễn như: phấn hoa, lông động vật…

Giảm năng suất lao động

Cuộc khảo sát ở hàng loạt người lao động từ quân nhân tới nhân viên ngân hàng cho thấy rằng stress làm giảm năng suất và hiệu quả lao động, điều này là nguy cơ dẫn tới trầm cảm.

Co giật

Điều này không thường xuyên xảy ra, nhưng các bác sĩ tại bệnh viện John Hopkins đã ghi nhận rằng, những người dễ bị stress có thể có triệu chứng như động kinh: co giật, tròng mắt trợn ngược,… Những bệnh nhân này thì không đáp ứng với thuốc chống động kinh.

Giảm ham muốn tình dục

Việc này hầu như chúng ta đều biết đến. Hãy đến gặp bác sĩ khi bạn gặp phải vấn đề này.

Chúng ta có thể giải quyết chúng như thế nào?

Giảm stress không chỉ làm tâm trạng bạn tốt hơn ngay sau đó, mà còn bảo vệ sức khỏe.

• Xác định nguyên nhân gây ra căng thẳng: theo dõi tâm trạng của bạn trong 1 ngày. Nếu điều gì làm bạn căng thẳng, hãy viết điều đó ra giấy, viết những suy nghĩ của bạn. Khi bạn xác định dược nguyên nhân, hãy lên kế hoạch để giải quyết nó. Hãy đặt mục tiêu cho chính bạn hoặc người khác, bạn có thể cần sự trợ giúp từ gia đình, bạn bè, nơi cơ quan làm việc.

• Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp: Các mối quan hệ rắc rối có thể là nguồn gốc của sự căng thẳng. Bên cạnh đó, mối quan hệ tốt có thể mang lại những hiệu quả tích cực. Bạn có thể tìm đến họ, gia đình, bạn thân và cho họ biết tình trạng khó khăn của mình. Họ có thể giúp đỡ, hỗ trợ bạn, hoặc đưa ra giải pháp để bạn thoát khỏi stress.

• Đi bộ trong lúc đang tức giận: Trước khi nổi giận, hãy dành thời gian ra, bĩnh tĩnh đếm từ 1 đến 10. Hãy cân nhắc lại. Đi bộ hoặc làm động tác thể dục khác có thể dập tắt cơn nóng giận của bạn. Thêm vào đó, tập thể thao làm tăng Endorphin – Hormone của cơ thể, làm cải thiện tâm trạng của bạn. Thói quen đi bộ hoặc tập thể dục hàng ngày có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc giảm mức độ căng thẳng.

• Thư giãn đầu óc: Theo nghiên cứu về Stress của APA Mỹ năm 2012, Stress chiếm hơn 40% ở những người thức khuya. Vì vậy, để đảm bảo ngủ đủ 7-8h/ đêm, hãy tránh xa các chất chứa caffeine, loại bỏ các phiền nhiễu như tivi, máy tính ra khỏi phòng ngủ của bạn và đi ngủ đúng giờ mỗi ngày. Một nghiên cứu khác cho biết, các hoạt động thư giãn khác như tập yoga không chỉ giúp giảm căng thẳng mà còn tăng cường khả năng miễn dịch.

• Tìm sự trợ giúp: Nếu bạn cảm thấy quá tải, hãy trao đổi với chuyên gia, bác sĩ tâm lý. Họ có thể giúp bạn xác địn nguyên nhân gây căng thẳng và lên kế hoạch để đối phó chúng.

Anh Thư

Nguồn tham khảo

http://www.health.com/health/gallery/0,,20642595,00.html#heart

http://www.apa.org/helpcenter/stress.aspx