NHỮNG ĐIỀU BẠN CẦN BIẾT VỀ BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP

Bệnh tăng huyết áp hay còn gọi là cao huyết áp. Nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, đột quỵ và có thể là tử vong.

Huyết áp là áp lực của máu tác động lên thành mạch máu. Áp lực đó tùy thuộc vào sức co bóp của tim và sức cản của mạch máu.

Các hướng dẫn y tế xác định huyết áp tăng khi đo thấy huyết áp cao hơn 130/80 mmHg, theo hướng dẫn của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kì (AHA) đưa ra vào tháng 11 năm 2017.

Khoảng 85 triệu người ở nước Mỹ bị cao huyết áp. Tăng huyết áp và bệnh tim mạch đang là mối quan tâm về sức khỏe của toàn cầu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho rằng sự phát triển của ngành công nghiệp thực phẩm đã ảnh hưởng đến phần lớn lượng muối có trong khẩu phần ăn hằng ngày trên toàn thế giới và điều này đã đóng một vai trò trong việc làm tăng huyết áp.

Bệnh tăng huyết áp đang là nỗi lo đối với chúng ta hiện nay

Thông tin nhanh về tăng huyết áp:

Sau đây là một vài vấn đề chính về bệnh tăng huyết áp. Thông tin chi tiết hơn nằm trong bài viết chính

• Huyết áp thông thường là 120/80 mmHg, nhưng khi bị tăng huyết áp thì huyết áp sẽ cao hơn 130/80 mmHg.

• Những nguyên nhân cấp tính của cao huyết áp bao gồm cả sự căng thẳng, nhưng nó cũng có thể xảy ra theo cách riêng của nó hoặc nó cũng có thể là kết quả của một căn bệnh tiềm ẩn, ví dụ như bệnh thận.

• Tăng huyết áp không được quản lí có thể dẫn đến bệnh tim, đột quỵ và các vấn đề khác.

• Các yếu tố về lối sống hằng ngày cũng là cách tốt nhất để giải quyết bệnh cao huyết áp.

Điều trị:

Trong khi huyết áp được điều chỉnh tốt nhất qua chế độ ăn uống trước khi bị tăng huyết áp, thì có một loạt các sự lựa chọn điều trị.

Việc điều chỉnh lại lối sống là tiêu chuẩn điều trị đầu tiên cho bệnh tăng huyết áp.

Tập thể dục thường xuyên

Các bác sĩ khuyên bệnh nhân mắc bệnh cao huyết áp nên dành 30 phút để tham gia tập luyện với cường độ vừa phải, năng động, hiếu khí. Có thể là tham gia đi bộ, chạy bộ, chạy xe đạp hay bơi lội từ 5 đến 7 ngày trong một tuần.

Giảm căng thẳng

Ngăn ngừa căng thẳng, hoặc xây dựng kế hoạch quản lí những căng thẳng không thể tránh khỏi, có thể giúp kiểm soát huyết áp.

Sử dụng chất có cồn, ma túy, thuốc lá và ăn những thức ăn có hại cho sức khỏe để có thể đối phó với căng thẳng sẽ làm tăng các vấn đề về chứng tăng huyết áp. Chính vì thế nên tránh những điều này.

Hút thuốc có thể làm tăng huyết áp. Bỏ thuốc lá sẽ làm giảm nguy cơ tăng huyết áp, điều hòa tim mạch và giảm các vấn đề về sức khỏe khác.

Sử dụng thuốc

Những người có huyết áp cao hơn 130/80 mmHg có thể sử dụng thuốc để điều trị cao huyết áp.

Thuốc thường được bắt đầu sử dụng với một liều lượng thấp. Tác dụng phụ liên quan đến giảm huyết áp thường nhỏ.

Cuối cùng, sự kết hợp của của ít nhất hai loại thuốc làm giảm huyết áp thường được yêu cầu.

Một loạt các loại thuốc có sẵn để giúp hạ huyết áp, gồm có:

• Thuốc lợi tiểu, bao gồm thiazides, chlorthalidone và indapamide

• Thuốc beta blocker và thuốc alpha blocker

• Thuốc chặn canxi

• Thuốc đồng vận trung ương

• Chất ức chế adrenergic ngoại vi

• Thuốc giãn mạch

• Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE)

• Thuốc chặn thụ thể angiotensin

Sự chọn lựa thuốc dựa vào mỗi cá thể và bất kì điều kiện nào khác mà họ có thể có.

Bất kì ai sử dụng thuốc giảm huyết áp cũng nên chắc chắn là đã đọc kĩ nhãn thuốc, đặc biệt là trước khi sử dụng các loại thuốc không kê đơn (OTC), như thuốc làm thông mũi.

Chúng có thể tương tác với các loại thuốc dùng để hạ huyết áp.

Nguyên nhân:

Nguyên nhân của bệnh cao huyết áp thường không được biết đến.

Khoảng 1 trong 20 trường hợp của tăng huyết áp là do ảnh hưởng của các điều kiện cơ bản hoặc do sử dụng thuốc.

Người mắc bệnh thận mạn (CKD) là một nguyên nhân phổ biến của cao huyết áp, bởi vì thận không lọc ra được chất lỏng. Các chất lỏng này quá dư thừa sẽ dẫn đến tăng huyết áp.

Các yếu tố rủi ro

Một số các yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ tăng huyết áp:

• Tuổi tác: tăng huyết áp thường phổ biến ở những người ở độ tuổi trên 60 tuổi. Với tuổi đó, huyết áp có thể tăng đều đặn khi các động mạch trở nên cứng hơn và hẹp hơn do các mảng xơ vữa hình thành.

• Dân tộc: một số dân tộc dễ mắc bệnh tăng huyết áp.

• Kích thước và trọng lượng: thừa cân hoặc béo phì là một trong những nguy cơ chính.

• Sử dụng chất có cồn và thuốc lá: sử dụng một lượng lớn chất cồn và thường xuyên hút thuốc lá làm tăng huyết áp của một người.

• Giới tính: rủi ro về tuổi thọ của nam và nữ là như nhau, nhưng ở nam giới dễ tăng huyết áp ở độ tuổi còn trẻ hơn. Nhưng tỉ lệ mắc bệnh có xu hướng cao hơn ở phụ nữ lớn tuổi.

• Tình trạng sức khỏe hiện tại: bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, bệnh thận mạn và nồng độ cholesterol cao có thể dẫn đến tăng huyết áp, đặc biệt là với người cao tuổi.

Các yếu tố góp phần tăng huyết áp khác, gồm:

• Không hoạt động thể chất

• Khẩu phần ăn giàu muối kết hợp với thực phẩm đã chế biến và giàu chất béo.

• Khẩu phần ăn với lượng ít kali

• Sử dụng chất có cồn và thuốc lá

• Một số bệnh và thuốc

Ăn nhiều rau củ là một trong những biện pháp hạn chế bệnh tăng huyết áp

Tiền sử gia đình có người bị cao huyết áp sự quản lí căng thẳng kém cũng có thể góp phần làm tăng huyết áp.

Dấu hiệu:

Huyết áp có thể được đo bằng máy đo huyết áp hoặc bằng thiết bị theo dõi huyết áp.

Bị cao huyết áp trong một thời gian ngắn có thể là những phản ứng thông thường của cơ thể đối với một vài trường hợp. Ví dụ như căng thẳng cấp tính hoặc tập luyện với cường độ cao có thể làm tăng huyết áp một cách nhanh chóng ở người khỏe mạnh.

Vì lí do này, một phép chẩn đoán tăng huyết áp thường đòi hỏi một vài chỉ số cho thấy huyết áp tăng cao theo thời gian.

Chỉ số tâm thu là 130 mmHg đề cập đến áp lực khi tim bơm máu khắp cơ thể. Còn chỉ số tâm trương là 80 mmHg đề cập đến áp lực khi tim thư giản và nạp máu cho cơ thể.

Nếu các chỉ số cho thấy đó là cơn khủng hoảng tăng huyết áp khi kiểm tra huyết áp thì chờ 2 hoặc 3 phút rồi sau đó mới tiến hành kiểm tra lại.

Nếu các chỉ số giống nhau hoặc cao hơn, thì đây là trường hợp cần cấp cứu y tế.

Người đó cần tìm kiếm sự chăm sóc lập tức ngay tại bệnh viện gần nhất.

Triệu chứng:

Một người bị bệnh tăng huyết áp có thể không để ý thấy những triệu chứng này và chính vì thế nó được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Trong khi chúng ta không phát hiện sự tồn tại của bệnh tăng huyết áp trong cơ thể, thì nó có thể đã gây thiệt hại đến hệ thống tim mạch và các cơ quan bên trong, ví dụ như thận.

Việc kiểm tra huyết áp của bạn một cách thường xuyên là vô cùng quan trọng, vì thường sẽ không có triệu chứng nào để bạn biết được tình trạng huyết áp của mình có tăng hay không.

Việc duy trì huyết áp cao là nguyên nhân của việc đổ mồ hôi, lo âu, các vấn đề về giấc ngủ và đỏ mặt. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, sẽ không có triệu chứng gì cả.

Nếu huyết áp đạt đến mức tăng huyết áp khủng hoảng, người đó có thể cảm thấy nhức đầu và chảy máu cam.

Biến chứng:

Tăng huyết áp lâu dài có thể gây ra các biến chứng do xơ vữa động mạch, nơi hình thành mảng bám dẫn đến sự thu hẹp các mạch máu. Điều này đã làm cho bệnh tăng huyết áp trở nên tệ hơn, vì tim phải bơm máu cật lực hơn để chuyển máu đi khắp cơ thể.

Chứng xơ vữa động mạch có liên quan đến tăng huyết áp có thể dẫn đến:

• Suy tim và đau tim

• Chứng phình mạch hoặc sự phình lên bất thường của thành động mạch có thể bị vỡ, gây chảy máu nhiều và trong một vài trường hợp có thể dẫn đến tử vong.

• Suy thận

• Đột quỵ

• Bị cắt cụt chi

• Bệnh võng mạc tăng huyết áp trong mắt, có thể dẫn đến mù lòa.

Tăng huyết áp dẫn đến các nguy cơ về tim mạch

Kiểm tra huyết áp thường xuyên có thể giúp chúng ta ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Chế độ ăn uống:

Một số loại tăng huyết áp có thể được quản lí thông qua việc lựa chọn lối sống và chế độ ăn uống hằng ngày, như tham gia các hoạt động thể chất, hạn chế sử dụng rượu bia và thuốc lá, tránh xa chế độ ăn giàu Na.

Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn

Lượng muối trung bình đưa vào cơ thể là từ 9 đến 12 gam (g) một ngày ở hầu hết các nước trên thế giới.

WHO đề nghị giảm lượng muối đưa vào cơ thể xuống 5g một ngày, để giúp giảm bớt nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp và các vấn đề liên quan đến sức khỏe khác.

Điều này sẽ giúp ích cho cả người mắc hoặc không mắc chứng huyết áp cao, nhưng vẫn sẽ có lợi nhất đối với những người cao huyết áp.

Kiểm duyệt mức tiêu thụ rượu

Sử dụng rượu quá mức có liên quan đến tăng huyết áp và tăng nguy cơ đột quỵ.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kì (AHA) khuyến nghị uống tối đa hai ly mỗi ngày đối với đàn ông và một ly mỗi ngày đối với phụ nữ.

Theo dõi được tính như một loại thức uống:

• Chai bia 12 ounce (oz)

• Rượu vang 4 oz

• Rượu mạnh 80 độ 1.5 oz

• Rượu 100 độ 1 oz

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể giúp những người khó khăn trong việc giảm bớt sử dụng rượu.

Ăn nhiều trái cây, rau củ và ăn ít chất béo

Những người đang có hoặc có nguy cơ cao huyết áp được khuyên nên ăn càng ít tổng lượng chất béo bão hòa càng tốt.

Các thực phẩm thay thế cho chất béo được đề xuất gồm:

• Thực phẩm nguyên hạt, có hàm lượng chất xơ cao

• Nhiều loại hoa quả và rau củ

• Đậu, đậu Hà Lan, quả hạch

• Cá giàu omega-3 hai lần 1 tuần

• Dầu thực vật có nhiên liệu sinh học, ví dụ dầu oliu

• Gia cầm và cá không lấy da

• Các sản phẩm từ bơ sữa ít chất béo

Dầu oliu là một trong những loại thực phẩm được khuyên dùng để hạn chế bệnh cao huyết áp

Điều quan trọng là tránh xa các chất béo chuyển hóa, dầu thực vật đã bị hidro hóa, chất béo động vật hoặc nếu ăn thì ăn với khẩu phần vừa phải.

Quản lí cân nặng của cơ thể

Tăng huyết áp có liên quan mật thiết với lượng dư thừa cân nặng của cơ thể, và việc giảm cân thường đi kèm theo sau là bị giảm huyết áp. Một chế độ ăn lành mạnh, cân bằng với lượng calo đưa vào cơ thể, phù hợp với kích thước, giới tính và các hoạt động của mỗi người thực sự giúp ích rất nhiều.

Chế độ ăn DASH:

Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia Hoa Kì (NHLBI) đề xuất chế độ ăn DASH cho người mắc cao huyết áp. DASH, hay “ Phương pháp tiếp cận chế độ ăn uống để ngăn chặn tăng huyết áp”, đặc biệt thiết kế để giúp giảm bớt số người tăng huyết áp.

Đó chính là một kế hoạch ăn uống linh hoạt và cân bằng dựa trên các nghiên cứu được tài trợ bởi Viện nghiên cứu, trong đó nói về chế độ ăn uống rằng:

• Làm giảm cao huyết áp

• Cải thiện hàm lượng mỡ trong máu

• Giảm nguy cơ phát triển của các bệnh về tim mạch

Đó là một cuốn sách dạy nấu ăn được viết bởi NHLBI hay còn được gọi là Giữ Bí quyết Đánh thức với các ý tưởng nấu ăn giúp đạt được những kết quả tốt.

Một số bằng chứng cho thấy sử dụng thuốc bổ sung probiotic trong 8 tuần hoặc hơn có thể mang lại lợi ích cho người tăng huyết áp.

Phân loại:

Cao huyết áp không phải do điều kiện hay các bệnh khác gây nên được gọi là tăng huyết áp sơ cấp hay tăng huyết áp thích nghi. Nếu nó xảy ra là do kết quả của tình trạng khác thì được gọi là tăng huyết áp thứ cấp.

Tăng huyết áp sơ cấp có thể do nhiều yếu tố phức tạp, bao gồm cả thể tích của huyết thanh và các hoạt động của hóc môn điều chỉnh lại thể tích và áp lực của máu. Nó cũng bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường, như căng thẳng và thiếu luyện tập.

Tăng huyết áp thứ cấp có nguyên nhân rõ ràng và là biến chứng của các vấn đề khác.

Nó có thể là kết quả của:

• Bệnh tiểu đường, do cả các vấn đề về thận và tổn thương thần kinh

• Bệnh thận

• Pheochromocytoma – một loại ung thư tuyến thượng thận

• Hội chứng Cushing, có thể do thuốc corticosteroid gây nên

• Sự tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, một sự rối loạn của tuyến cortisol-secreting vùng thượng thận

• Sự hoạt động quá mức của tuyến giáp, hay cường giáp

• Cường giáp, ảnh hưởng đến nồng độ canxi và photpho

• Mang thai

• Chứng ngưng thở khi ngủ

• Béo phì

• CKD

Điều trị bệnh ngay khi còn trong tình trạng cơ bản sẽ cho ta thấy sự cải thiện tốt của huyết áp.

#tănghuyếtáp