Táo bón: Bệnh phổ biến nhưng đừng xem thường

Táo bón là một tình trạng bệnh lý của hệ tiêu hóa rất phổ biến, khiến việc đại tiện khó khăn. Trường hợp được xem là táo bón nếu đại tiện ít hơn 3 lần/ tuần.

Một số người bị táo bón mãn tính sẽ bị ảnh hưởng đến hoạt động thường ngày. Điều trị táo bón mãn tính phụ thuộc một phần vào nguyên nhân. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được tìm thấy.

Táo bón xảy ra ở tất cả mọi người, mọi lứa tuổi, không phân biệt tuổi tác hay giới tính. Có rất nhiều người thường xuyên bị táo bón làm phiền. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu hơn về bệnh lý này.

Mót rặn là một dấu hiệu của táo bón.

6 triệu chứng “kinh điển” của táo bón:

• Đi tiêu ít hơn 3 lần/tuần.

• Đi phân khô cứng.

• Phải mót rặn.

• Cảm giác có khối tắc nghẽn trong lòng trực tràng làm ngăn cản nhu động ruột.

• Cảm giác đi tiêu chưa hết.

• Cần làm nhiều cách để đi tiêu, chẳng hạn như sử dụng tay để nhấn vào bụng và dùng một vật dụng để loại bỏ phân từ hậu môn.

Táo bón được coi là mãn tính nếu có hai hoặc nhiều hơn các triệu chứng này trong vòng 3 tháng.

Hãy đến gặp bác sĩ nếu những thay đổi thói quen đi tiêu trên kéo dài và không giải thích được.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây táo bón ít người biết

Táo bón thường xảy ra khi chất thải hoặc phân di chuyển quá chậm qua ống tiêu hóa hoặc không thể loại bỏ hoàn toàn từ trực tràng. Việc tồn tại lâu trong lòng đại tràng làm cho phân trở nên cứng và khô.

- Điều này có thể gây ra bởi:

• Tắc nghẽn cơ học: Sự tắc nghẽn trong đại tràng hoặc trực tràng có thể làm chậm hoặc ngừng nhu động. Gồm: Nứt hậu môn; Tắc ruột; Ung thư đại tràng; Hẹp đại tràng; Ung thư vùng bụng khác đè lên thành đại tràng; Ung thư trực tràng.

• Tổn thương dây thần kinh chi phối hoạt động của đại tràng và trực tràng. Bao gồm: Bệnh lý hệ thần kinh tự động; Đa xơ cứng; Bệnh Parkinson; Chấn thương tủy sống; Đột quỵ

• Bệnh lý cơ vùng chậu: Cơ vùng chậu mất khả năng dãn để thực hiện nhu động ruột; Cơ vùng chậu không phối hợp co giãn chính xác (mất đồng vận); Yếu cơ vùng chậu.

• Bệnh lý nền ảnh hưởng đến hormone của cơ thể như: Đái tháo đường; Cường tuyến phó giáp; Mang thai; Nhược giáp

- Các yếu tố nguy cơ:

• Lớn tuổi

• Nữ giới

• Bị mất nước nhiều

• Chế độ ăn ít chất xơ

• Ít hoặc không hoạt động thể dục

• Hay nhịn đi tiêu

• Hội chứng kích thích ruột (IBS)

• Lạm dụng thuốc nhuận tràng

• Có rối loạn tâm thần như trầm cảm hoặc rối loạn ăn uống

Biến chứng thường gặp nhất của táo bón là trĩ.

Các biến chứng của táo bón không nên xem thường:

Táo bón kéo dài và không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng sau:

• Trĩ: việc mót rặn nhiều có thể dẫn tới giãn, sưng tĩnh mạch trong và xung quanh hậu môn.

• Nứt hậu môn: Phân lớn và cứng có thể làm nứt hoặc rách hậu môn

• Ứ phân: Táo bón mãn tính gây tích tụ phân cứng, làm tắc ruột.

• Sa trực tràng: mót rặn nhiều khiến một phần trực tràng giãn và nhô ra khỏi hậu môn.

Có cách nào cải thiện và trị dứt điểm táo bón không?

• Phần lớn trường hợp bệnh được cải thiện khi thay đổi lối sống như: tập thể dục, ăn nhiều chất xơ và uống nhiều nước hơn.

• Thuốc nhuận tràng điều trị thành công hầu hết các trường hợp - nhưng phải sử dụng cẩn thận và chỉ khi cần thiết. Trong những trường hợp nặng hơn, có thể cần thuốc theo toa bác sĩ.

• Phải biết nguyên nhân táo bón - có thể có do tình trạng bệnh lý khác. Một số người bị táo bón sử dụng nhật ký hàng ngày, họ ghi lại mọi hoạt động của ruột, đặc điểm phân và các yếu tố khác có thể giúp cả bác sĩ đưa ra cách điều trị tốt nhất.

Thực phẩm giúp ngăn ngừa táo bón.

Những cách đơn giản giúp phòng ngừa táo bón hiệu quả

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ như đậu, rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt

• Giảm thực phẩm có lượng chất xơ thấp như thực phẩm chế biến sẵn, sữa và các sản phẩm từ thịt

• Uống nhiều nước

• Tập thể dục thường xuyên

• Tránh căng thẳng

• Đừng nhịn đi tiêu

• Cố gắng tạo ra một lịch đi tiêu nhất định, đặc biệt là sau bữa ăn

• Hãy cho trẻ em ăn thức ăn đặc có nhiều chất xơ trong khẩu phần ăn của chúng.

Dù các triệu chứng không nghiêm trọng tới mức bạn cần đi khám, nhưng để đảm bảo táo bón không phải là triệu chứng của một căn bệnh nguy hiểm nào khác, bạn hãy nên chú ý tới những bất thường này, và giải quyết càng sớm càng tốt.

SV Y Khoa. Nguyễn Thị Anh Thư

Khoa Y – Đại học Quốc gia HCM

Theo Medical News Today và Mayo Clinic

#táobón