SỐT CAO CO GIẬT Ở TRẺ EM CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

I. Sốt cao co giật là gì?

Sốt co giật là hiện tượng co giật do hậu quả của thân nhiệt cao đột ngột trong cơ thể trẻ em. Thường kéo dài trong vài phút và tự dừng lại mà không cần can thiệp điều trị.

Sốt co giật trông dường như có vẻ nguy hiểm, nhưng hầu hết chúng thường tự giới hạn và không để lại di chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, trường hợp co giật do các bệnh lý khác như viêm não, viêm màng não,… có sốt đi kèm thì rất nguy hiểm, mà chúng ta lại không thể phân biệt được đây là sốt co giật lành tính, hay một bệnh lý khác gây ra co giật có sốt đi kèm.

II. Những ai có thể bị sốt co giật?

Sốt co giật thường chỉ xảy ra ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi. Chúng phổ biến nhất ở trẻ mới biết đi 12 - 18 tháng tuổi. Trẻ nằm ngoài độ tuổi trên mà bị co giật khi sốt thì nên cẩn thận, trẻ có thể bị một bệnh lý khác tiềm ẩn.

Trẻ có nguy cơ xảy ra sốt co giật nếu:

• Có tiền sử gia đình có người bị sốt co giật

• Trước đó đã từng bị sốt co giật.

• Lần sốt co giật đầu tiên thường xảy ra khi trẻ nhỏ hơn 15 tháng tuổi.

Trẻ có sốt co giật có nguy cơ phát triển thành động kinh sau này, tuy nhiên mức độ tăng nguy cơ này không quá cao.

III. Dấu hiệu và triệu chứng của sốt co giật?

1. Co giật đơn giản: thường kéo dài trong vài phút, nhưng vài trường hợp hiếm hoi có thể kéo dài tới 15 phút. Trong loại này, trẻ có thể:

• Mất ý thức, lắc hoặc giật tay/ chân cả hai bên( co giật toàn thể).

• Trợn ngược mắt ra sau.

• Quấy khóc.

• Bất tỉnh.

• Nôn ói, tiểu không ý thức trong cơn.

Trẻ trợn ngược mắt trong cơn co giật

2/ Co giật phức tạp: kéo dài hơn 15 phút, xảy ra nhiều hơn một lần trong 24 giờ và liên quan đến vận động bất thường hoặc co giật chỉ một phần hoặc một bên cơ thể (co giật khu trú).

Nên nghĩ ngay đến co giật do sốt cao khi gặp những trường hợp sau:

• Cơn giật xuất hiện ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi.

• Cơn giật xuất hiện khi trẻ đang sốt, thường xảy ra khi thân nhiệt > 39 độ C và sẽ hết giật khi hạ nhiệt độ.

• Cơn giật có tính chất lan tỏa toàn thân (2 tay, 2 chân, mình và đầu), thời gian co giật ngắn dưới 10 phút.

• Sau cơn co giật, trẻ ngủ. Nếu đánh thức thì trẻ tỉnh dậy ngay chứ không rơi vào tình trạng li bì, mê man, hôn mê, gọi hỏi không biết.

Hiện tượng co giật có thể gây thiếu oxy não, nhất là nếu cơn co giật kéo dài và tái đi tái lại nhiều lần (co giật phức tạp). Trong cơn co giật, trẻ thường nôn mửa, nếu người lớn không có cách xử trí đúng và kịp thời thì trẻ có thể hít phải chất nôn hoặc bị viêm phổi nặng do chất nôn từ dạ dày trào ngược vào phổi gây tổn thương phổi.

IV. Nguyên nhân sốt co giật?

Co giật đơn giản thường là do sốt cao gây ra. Nhưng với co giật phức tạp thường do bệnh lý nguyên phát từ hệ thần kinh trung ương gây ra: viêm não, viêm màng não, abcess não. Có thể do vi trùng, virus, kí sinh trùng.

V. Cách sơ cứu cho trẻ sốt co giật:

Đặt trẻ co giật trên một mặt phẳng, nơi thoáng mát​

1. Nhanh chóng tạo không khí thoáng mát, đặt trẻ nằm xuống giường hoặc nơi bằng phẳng để đề phòng khi co giật, trẻ có thể bị ngã hoặc va đập vào vật cứng.

2. Cởi bỏ hết quần áo cho trẻ, nếu không được thì nới rộng quần áo, nhất là vùng cổ; dùng khăn mềm nhúng vào nước hơi ấm, lau khô khắp người cho trẻ, nhất là vùng nách, bẹn, trán.

3. Lau đi lau lại nhiều lần như thế cho đến khi trẻ hết giật; vì trẻ co giật không thể uống thuốc được nên cần nhanh chóng đặt thuốc hạ nhiệt đường hậu môn (trẻ em < 2 tuổi dùng viên paracetamol 80mg, trẻ lớn dùng viên 150mg).

4. Theo dõi hô hấp của trẻ: nhịp thở, trẻ có tím tái không.

5. Nếu cơn động kinh kéo dài hơn 5 phút, trẻ tím tái, thở nhanh, nôn trớ, chỉ co giật một bộ phận cơ thể đưa trẻ đến cơ sở y tế khám ngay để tìm và điều trị nguyên nhân tránh co giật tái phát do sốt cao trở lại.

VI. Điều cần tránh khi trẻ đang co giật:

1. Không nên tìm cách chống lại cơn co giật của trẻ bằng cách ghì trẻ thật chặt vì có thể gây tổn thương ở một số bộ phận cơ thể, hoặc có thể làm gãy xương trẻ.

2. Không được cho trẻ ăn, uống bất cứ 1 thứ gì vì có thể gây sặc.

3. Không được dùng vật cứng vào mồm trẻ vì sợ trẻ cắn vào lưỡi bởi rất ít khi trẻ cắn vào lưỡi trong cơn co giật. Mà cũng không nguy hiểm bằng việc nhét vật cứng vào miệng trẻ làm tổn thương niêm mạc miệng, làm gãy răng, sứt lợi trẻ.

4. Không ủ ấm, mặc thêm quần áo cho trẻ mặc dù trong cơn sốt cao trẻ có thể bị rét run mà phải tìm cách hạ nhiệt nhanh chóng bằng cách làm mát cơ thể và môi trường xung quanh.

Tài liệu tham khảo: https://kidshealth.org/en/parents/febrile.html

Nguyễn Thị Anh Thư

SV Y5- ĐHQG TP.HCM