NHỮNG ĐIỀU BẠN NÊN BIẾT VỀ CẦN SA (P1): TÁC ĐỘNG CỦA CẦN SA LÊN SỨC KHỎE

Cần sa là một loại chất hướng thần lấy từ các loài cây trong chi Cannabis, thường được sử dụng cho mục đích y tế hoặc tiêu khiển. Cần sa có thể được sử dụng qua hút khói thuốc (smoking), hút qua máy hóa hơi (vaping), ăn hoặc uống (edibles) hoặc như một chất chiết xuất.

Các nghiên cứu đã tìm ra trên 400 hợp chất khác nhau trong cây, bao gồm ít nhất 60 loại cannabinoid, một nhóm hợp chất hóa học tác động lên các thụ thể cannabinoid tại não bộ, hệ miễn dịch và một loại các cơ quan khác.

I. Hoạt chất trong cần sa:

Trong hơn 400 hợp chất chứa trong cần sa, hai hoạt chất xuất hiện nhiều nhất trong các nghiên cứu y học là delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) và cannabidiol (CBD).

THC là cannabinoid chịu trách nhiệm về cách thức bộ não và cơ thể của bạn đáp ứng với cần sa, bao gồm cả sự phê thuốc. THC có một số ứng dụng điều trị nhưng nó cũng có tác hại. Tác hại tăng tỉ lệ thuận với hiệu lực THC trong cần sa, được thể hiện dưới dạng phần trăm THC theo trọng lượng (hoặc theo thể tích của dầu). Hiệu lực THC trong cần sa hiện nay vào khoảng 15%, với một số chủng có thể có hiệu lực THC tới 30%. Cần sa có chứa một lượng rất thấp THC trong hoa và lá của nó (ít hơn 0,3%) được phân loại là cây gai dầu.

Các dạng cần sa thường gặp và hiệu lực THC tương ứng

Không giống như THC, CBD không sản sinh ra cảm giác phê thuốc. Một số bằng chứng cho thấy CBD có thể ngăn chặn hoặc hạn chế một số tác động của THC lên tâm trí khi lượng CBD trong cần sa bằng hoặc cao hơn số lượng THC. CBD cũng đang được nghiên cứu về tiềm năng sử dụng trong điều trị.

II. Tác động của cần sa lên sức khỏe:

1/ Tác động ngắn hạn:

Hoa và lá của cây cần sa có khả năng tác động lên tâm trí, gây ra cảm giác hạnh phúc, hưng phấn, thư giãn, tăng cường cảm nhận của giác quan như hình ảnh, âm thanh, mùi vị…

Trạng thái phấn khích là một trong những nguyên nhân nhiều người tìm đến cần sa

Mặc dù cần sa tạo cho bạn một cảm giác thoải mái, cơ thể và bộ não có thể trải nghiệm một số hiệu ứng không mong muốn. Một số tác dụng không mong muốn ngắn hạn trên não bao gồm: bối rối, buồn ngủ (mệt mỏi), suy giảm khả năng ghi nhớ, suy giảm khả năng tập trung và phản ứng, lo lắng, sợ hãi hoặc hoảng sợ.

Tác dụng ngắn hạn trên cơ thể cũng có thể bao gồm: tổn thương mạch máu do khói (nếu hút khói thuốc), giảm huyết áp – có thể gây ngất xỉu và tăng nhịp tim – nguy hiểm cho những người bệnh tim và có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim.

Các tác động ngắn hạn của cần sa có thể gây nguy hiểm cho người có tiền sử bệnh tim mạch

Việc sử dụng cần sa có khả năng dẫn đến các cơn loạn thần với dấu hiệu đặc trưng là hoang tưởng và ảo giác.

2/ Tác động dài hạn:

Tác động dài hạn phát triển dần thông qua việc sử dụng cần sa thường xuyên (hàng ngày hoặc hàng tuần) liên tục trong nhiều tuần, nhiều tháng hay nhiều năm.

Sử dụng cần sa lâu dài cũng có thể gây hại cho khả năng tập trung, trí nhớ, trí thông minh (IQ) cũng như khả năng suy nghĩ và đưa quyết định. Tăng nguy cơ nghiện cũng là một hậu quả của sử dụng cần sa thường xuyên. Những hậu quả này trầm trọng hơn nếu người sử dụng bắt đầu sớm ở tuổi vị thành niên.

Lạm dụng cần sa trong thời gian dài có thể dẫn đến hậu quả nặng nề về nhận thức

Các tác động dài hạn trên có thể kéo dài từ vài ngày, đến vài tháng hoặc lâu hơn nữa sau khi ngừng sử dụng cần sa. Một số tác động có thể là vĩnh viễn và không phục hồi ngay cả khi việc sử dụng cần sa kết thúc.

Nếu dùng qua đường hút khói thuốc, cần sa gây ra những ảnh hưởng tương tự như ảnh hưởng của hút thuốc lá, bao gồm các nguy cơ cho hệ hô hấp như: ho mãn tính, viêm phế quản, nhiễm trùng phổi, tăng tích tụ chất nhầy trong lồng ngực…

Qua bài viết này, hy vọng bạn đọc đã rõ hơn về những tác động của cần sa cũng như hậu quả của việc lạm dụng cần sa quá mức. Tuy nhiên, thường được xem như một chất kích thích nhưng cần sa và những chiết xuất của cần sa lại là một phần không thể thiếu của nền y học hiện đại. Xin các bạn đón đọc bài viết kế tiếp: “Ứng dụng của cần sa trong y học” để biết rõ hơn về những tác động tích cực mà cần sa đang mang lại cho các bệnh nhân hiện nay.

Nguồn tham khảo (truy cập ngày 4/11/2018):

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3736954

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5312634

https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-medication/cannabis/health-effects.html

Người viết bài: SV Y2. Lê Hoàng Huy

Khoa Y ĐHQG HCM