NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2

Đái tháo đường type 2 là một bệnh mạn tính và có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi. Người mắc đái tháo đường type 2 cơ thể không đáp ứng với Insulin như bình thường. Vì thế tế bào tuyến tụy cần tiết ra rất rất nhiều Insulin để giúp di chuyển Glucose vào trong tế bào, lâu dài chúng dần “kiệt sức” và không còn tiết ra đủ lượng Insulin cần dùng cho cơ thể nữa.

I. Dấu hiệu và triệu chứng:

Triệu chứng của đái tháo đường type 2 có thể không rõ ràng và đôi khi bạn không hề để tâm đến chúng. Có khoảng 8 triệu người không biết chúng cho đến khi đến gặp bác sĩ. Những triệu chứng bao gồm:

• Khát nước

Hình 1: Khát nước nhiều hơn bình thường là một trong những dấu hiệu của đái tháo đường type 2

• Đi tiểu nhiều hơn bình thường

• Giảm thị lực

• Sút cân

• Ngứa hoặc tê tay và chân

• Cảm thấy mệt mỏi

• Vết thương không lành

• Liên tục bị nhiễm trùng

• Cảm thấy đói

Nổi những mảng đen gần vùng cổ và nách (hay còn gọi là bệnh gai đen) cũng được xem là một dấu hiện nhận biết cơ thể kháng Insulin.

II. Nguyên nhân:

Đái tháo đường type 2 có thể gây ra bởi sự kết hợp của một số nguyên nhân, chẳng hạn:

• Gen. Các nhà khoa học nghiên cứu được rằng có một sự sai khác nhỏ trong bộ gen sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình tiết ra Insulin của tuyến tụy

• Thừa cân. Thừa cân, béo phì cũng có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng kháng Insuline của cơ thể, đặc biệt vòng 2 của bạn

• Hội chứng chuyển hóa. Những người kháng Insulin thường sẽ rơi vào một số nhóm bệnh lý chẳng hạn như: cao đường huyết, béo phì, cao huyết áp, cao cholestrol

• Gan tạo đường bất thường. Khi đường huyết ở mức thấp, gan sẽ làm việc để tạo ra Glucose cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. Sau bữa ăn, đường huyết tăng lên, lúc này gan của chúng ta sẽ hoạt động chậm lại để dự trữ Glucose và tạo ra năng lượng cho cơ thể đến bữa ăn tiếp theo. Tuy nhiên, ở một số người gan không dừng hoạt động này lại, chúng liên tục tạo ra đường và làm đường huyết càng cao hơn

• Liên lạc tế bào kém. Đôi khi, ở các tế bào việc trao và nhận tín hiệu cho nhau trở nên sai sót ảnh hưởng đến cách chúng sử dụng Glucose hay Insulin và kéo theo một chuỗi phản ứng tế bào dài sau đó có thể dẫn đến đái tháo đường type 2

• Tế bào Beta – tế bào tiết Insulin – bị phá hủy. Đường huyết ở mức cao trong một thời gian dài làm hỏng tế bào Beta làm chúng tiết ra Insulin không đúng giờ và đúng liều cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến đái tháo đường type 2

III. Chẩn đoán:

Kiểm tra chỉ số đường huyết là một trong những cách đơn giản nhất để phát hiện đái tháo đường type 2, thường thì để đảm bảo chính xác, quá trình này sẽ được thực hiện trong khoảng 2 ngày. Và nếu như bạn có những dấu hiệu như đã đề cập ở trên thì nên đi kiểm tra chỉ số đường huyết bằng một số xét nghiệm sau:

Hình 2: Chỉ số đường huyết là mộ trong những chỉ số quan trọng nhận biết đái tháo đường type 2

• HbA1c. Chỉ số này thể hiện lượng đường huyết trung bình của bạn trong 2 đến 3 tháng gần đây.

• Xét nghiệm Glucose máu nhanh. Để thực hiện xét nghiệm này thì chúng ta sẽ phải nhịn ăn (có thể uống nước) trong khoảng 8 giờ trước khi làm xét nghiệm

• Xét nghiệm dung nạp Glucose bằng đường uống. Xét nghiệm này giúp kiểm tra lượng đường huyết trước và 2 giờ sau khi chúng ta dung nạp một số chất có đường để xem đáp ứng của cơ thể như thế nào.

IV. Điều trị:

Điều trị đái tháo đường type 2 nên kết hợp giữa thay đổi thói quen sống và dùng thuốc.

• Thay đổi thói quen sống. Chúng ta có thể cân bằng lượng đường huyết thông qua ăn kiêng và tập thể dục thường xuyên

• Giảm cân. Giảm khối lượng cơ thể giúp ích rất nhiều trong điều trị đái tháo đường type 2. Mặc dù giảm từ 5 – 10% trong lượng cơ thể là rất tốt, nhưng giảm khoảng 7% trọng lượng cơ thể và luôn giữ ở mức đó thì cũng quá lý tưởng rồi. Nói cách khác, một người nặng khoảng 82kg có thể điều hòa đường huyết bằng cách giảm khoảng 6kg trọng lượng cơ thể

• Ăn uống hợp lý. Không có một chế độ giảm cân nào riêng biệt cho bệnh nhân đái tháo đường type 2. Chủ yếu nên ăn:

• Thức ăn ít calories

• Giảm bớt các thức ăn chứa các loại đường tinh luyện, đặc biệt là đồ ngọt

• Nhiều rau và trái cây

• Nhiều chất xơ

• Tập thể dục. Cố gắng dành 30 đến 60 phút một ngày cho việc tập thể dục. Có thể đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc thậm chí là bất cứ hoạt động nào giúp cơ thể ra mồ hôi và tăng nhịp tim. Kết hợp các bài tập sức mạnh, chẳng hạn như yoga hoặc cử tạ. Nếu bạn đang trong quá trình dùng thuốc làm cho lượng đường huyết trở nên thấp hơn thì hãy ăn một ít trước khi tập, nhưng đừng quá nhiều nhé!

Hình 3: Dùng 30 phút đi bộ nhanh mỗi ngày giúp giảm nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 lên đến 1/2 so với bình thường

• Theo dõi đường huyết chặt chẽ. Dựa vào phương pháp điều trị, đặc biệt là với phương pháp dùng insulin bổ sung cho cơ thể thì kiểm tra đường huyết thường xuyên là điều các bác sĩ khuyên làm.

• Dùng thuốc

Nếu như thay đổi một số thói quen sống không làm tình trạng sức khỏe cũng như lượng đường huyết của bạn cải thiện thì nên dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Một số nhóm thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Metformin. Đây là nhóm thuốc thường được sử dụng khi bệnh nhân mới dùng thuốc điều trị đái tháo đường type 2 lần đầu tiên. Chúng giúp làm giảm lượng đường glucose do gan tạo ra từ đó cơ thể đáp ứng tốt hơn với insulin

• Sulfonylureas. Đây là nhóm thuốc giúp cơ thể sản sinh thêm Insulin

• Meglitinides. Đây cũng là nhóm thuốc tác động để tế bào tuyến tụy tiết nhiều insulin hơn nhưng hiệu lực nhanh hơn Sulfonylureas.

• DPP-4 inhibitors. Giúp giảm lượng glucose có trong máu tuy nhiên tác dụng phụ của thuốc nhóm này có thể ảnh hưởng khá lớn đến chất lượng cuộc sống như đau khớp, và ngoài ra có thể gây viêm tuyến tụy.

• Đồng vận thụ thể GLP-1. Nhóm thuốc này sẽ tác động làm chậm quá trình tiêu hóa đường sau bữa ăn và làm đường huyết ổn định hơn

• SGLT2 inhibitors. Nhóm thuốc có cơ chế tác động khá đặc biệt : làm thận lọc bỏ nhiều đường Glucose hơn thay vì tái hấp thu toàn bộ.

• Insulin. Bổ sung thêm Insulin hỗ trợ tế bào tuyến tụy để đưa Glucose và các tế bào dễ hơn

V. Phòng ngừa:

Giữ một lối sống lành mạnh sẽ giúp làm giảm nguy cơ mắc đái tháo đường type 2, chẳng hạn:

• Giảm cân. Giảm 7 – 10% trọng lượng cơ thể sẽ giảm nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 đi một nửa

• Tập thể dục thường xuyên. 30 phút đi bộ nhanh mỗi ngày sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh đi gần 1/3

• Ăn uống lành mạnh. Tránh những loại thức ăn chứa nhiều cacbonhydrate, những loại nước ngọt, tránh cả dầu mỡ. Hạn chế dùng thịt đỏ cũng như thịt đã qua chế biến.

• Bỏ thuốc lá. Góp phần giảm thiểu nguy cơ mắc căn bệnh mạn tính này

VI. Biến chứng:

Lượng đường trong máu cao liên tục trong một khoảng thời gian dài có thể ảnh hưởng rất lớn đến các cơ quan còn lại trong cơ thể không chỉ tụy hay gan và một số vấn đề bất thường khác.

• Hệ tim mạch. Tăng gấp 5 lần nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, xơ vữa động mạch và cả bệnh mạch vành

• Thận. Đường huyết cao kéo dài gây tổn hại đến thận

• Mắt. Lượng đường glucose trong máu cao làm cho các mạch máu nhỏ sau mắt bị vỡ (hay còn được biết đến với tên Bệnh võng mạc tiểu đường), nếu không điều trị, có thể bệnh nhân sẽ mù vĩnh viễn.

• Hệ thần kinh. Có thể dẫn đến những vấn đề về tiêu hóa, cảm giác ở tay chân và đáp ứng tình dục của cơ thể.

• Da. Máu không thể lưu thông tốt vì thê vết thương sẽ lâu lành và dễ bị nhiễm trùng hơn

• Thai kỳ. Phụ nữ mắc đái tháo đường type 2 có nhiều khả năng bị sẩy thai, thai chết lưu và dị tật bẩm sinh hơn bình thường

• Giấc ngủ. Có thể dẫn đến tình trạng ngưng thở khi ngủ

• Thính giác. Khả năng nghe của chúng ta giảm đi đáng kể

• Não. Đường huyết tăng cao có thể gây hại đến não và tăng nguy cơ mắc Alzheimer

Hình 4: Đường huyết tăng cao có thể gây hại đến não và tăng nguy cơ mắc Alzheimer

Đái tháo đường type 2 không phải là một bệnh truyền nhiễm nhưng nó ảnh hưỡng rất lớn đến sức khỏe, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người mắc. Không những thế, số lượng người mắc đái tháo đường type 2 ngày một tăng trong dân số vì lối sống gắn liền với đô thị, không có thời gian cho các hoạt động ngoài trời. Vậy nên việc hiểu biết và phòng ngừa là điều hết sức cần thiết.

SV Y Khoa. Trần Minh Luân

ĐHQG Tp.HCM – Khoa Y

Nguồn : https://www.webmd.com/diabetes/type-2-diabetes#1