THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM VÀ ĐAU HÔNG PHẢI

Tùy vào vị trí bị thoát vị đĩa đệm mà bệnh nhân sẽ có những vùng bị đau khác nhau trên cơ thể và kèm theo các triệu chứng khác. Đau hông có thể xuất hiện, nhưng không phải ai cũng mắc phải.

Tình trạng đau hông sẽ được chia ra làm hai dạng dựa trên vị trí đau bao gồm: đau hông phải và đau hông trái. Bài viết này sẽ tập trung vào tình trạng đau hông phải và những nguyên nhân khác ngoài thoát vị đĩa đệm gây ra.

I. Định nghĩa thoát vị đĩa đệm:

Xương sống được hình thành từ nhiều đốt sống ghép lại với nhau và giữa hai đốt sống sẽ được “chêm” bằng một cấu trúc gọi là đĩa đệm (discs). Đĩa đệm có hình dạng tròn, như một cái gối nhỏ, với lớp bao cứng bên ngoài gọi là bao xơ (annulus) có nhiệm vụ bao quanh nhân nhầy (nucleus). Đĩa đệm có chức năng giảm xóc và tạo độ linh hoạt cho xương sống.

Hình ảnh nhìn từ trên xuống của một đĩa đệm bình thường

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng một phần nhân nhầy bị thoát ra khỏi bao xơ, tràn vào trong ống sống thông qua một vết rách hoặc chỗ bị vỡ của bao xơ. Bởi vì ống ống sống có giới hạn nên sẽ không đủ không gian cho tủy sống và nhân nhầy thoát vị. Do đó nhân nhầy thoát ra sẽ chèn vào tủy sống và gây đau.

II. Đau hông phải do thoát vị đĩa đệm:

Thoát vị đĩa đệm ở đốt sống lưng (lumbar) có thể gây đau hông phải với miêu tả là cơn đau âm ỉ hoặc đau nhói, bởi vì phản ứng viêm của khu vực quanh vị trí thoát vị. Cơn đau có thể lang tỏa xuống vùng mông và một trong hai chân. Nếu bạn bị co thắt cơ vùng thắt lưng do thoát vị đĩa đệm, nó sẽ giảm sau một, hai ngày nghỉ ngơi, chườm nóng hoặc chườm đá, bạn có thể ngồi trên ghế recliner hoặc nằm thẳng lưng có kê thêm gối ở dưới đầu gối.

Vị trí thường bị thoát vị đĩa đệm nhất là ở 2 đốt sống lưng cuối cùng (L4, L5) vì đây là khu vực chịu lực và vận động nhiều nhất ở xương sống

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm ở đốt sống lưng thường sẽ không kéo dài

Mặc dù thoát bị đĩa đệm có thể gây đau hông phải dữ dội, nhưng khoảng 90% bệnh nhân sẽ không còn bất kỳ triệu chứng sau 6 tuần, thậm chí là không cần đến sự can thiệp của y tế. Nguyên nhân tổng quát là do kích thước của phần nhân nhầy thoát vị (herniated material) sẽ teo lại theo thời gian và giảm chèn ép lên tủy sống. Tuy nhiên ở đốt sống còn một số bệnh lý khác cũng có thể gây đau hông phải và các triệu chứng khác tương tự thoát vị đĩa đệm, chẳng hạn như thoái hoá cột sống thắt lưng, hẹp ống sống hay hiếm gặp hơn là u cạnh cột sống. Do đó bạn cần đi khám bác sĩ ngay khi xuất hiện cơn đau để được chẩn đoán đúng nhất và kịp thời can thiệp.

III. Các nguyên nhân khác có thể gây đau hông phải:

Tuy cơn đau hông phải có thể tự biến mất sau một thời gian, nhưng bạn nên đi khám ngay khi cơn đau xuất hiện để có thể loại trừ những nguyên nhân sau cũng gây ra triệu chứng đau tương tự:

• Các vấn đề về thận: triệu chứng của sỏi thận và nhiễm trùng thận có thể gây đau 1 bên hông kèm theo đau khi tiểu, buồn nôn, ói.

• Viêm loét đại tràng (ulcerative colitis): đặc trưng bởi tình trạng viêm đại tràng kéo dài gây đau quặn ở vùng bụng có thể gây đau hông phải. Các triệu chứng mạn tính đi kèm bao gồm tiêu chảy, đau trực tràng, sụt cân và mệt mỏi.

• Viêm ruột thừa (appendicitis): ruột thừa có vị trí ở một phần tư bụng dưới phải. Do đó khi viêm, ruột thừa sẽ tiết dịch và có thể vỡ, gây đau hông phải. Triệu chứng đặc trưng là đau đột ngột ở một phần tư bụng dưới phải, có thể kèm theo sốt, buồn nôn và ói.

• Các vấn đề phụ khoa: ở phụ nữ, việc cơ quan sinh sản nằm trong khung xương chậu có thể gây đau hông phải khi có bất thường xảy ra.

• Mang thai: đau hông phải, và đau vùng thắt lưng, khá phổ biến khi mang thai gây ra bởi sự phát triển của em bé. Có nhiều biện pháp để kiểm soát cơn đau cho chị em bao gồm: nghỉ ngơi, tập thể dục và áp dụng các biện pháp bổ sung.

Chụp MRI là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán và xác định vị trí thoát vị đĩa đệm

Không chỉ riêng thoát vị đĩa đệm mà còn nhiều nguyên nhân khác có thể cũng có thể gây đau hông phải, vậy nên bạn phải thận trọng với cách triệu chứng và nên thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và lên kế hoạch điều trị hợp lý.

Sinh viên Y khoa Đỗ Trần Hoàng Minh

Khoa Y – ĐHQG – TP.HCM

Tham khảo:

+ https://www.spine-health.com/conditions/lower-back-pain/lower-right-back-pain-tissues-spinal-structures

+ https://www.aans.org/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Herniated-Disc