CHĂM SÓC TRẺ SƠ SINH TỪ 0 ĐẾN 6 THÁNG TUỔI

Từ 0 đến 6 tháng tuổi là giai đoạn trẻ phát triển rất đáng kinh ngạc trong một khoảng thời gian ngắn. Chính vì vậy, nắm được cách chăm sóc trẻ trong giai đoạn này một cách khoa học và an toàn là điều vô cùng cần thiết đối với người lớn nhất là các bậc cha mẹ. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

I. Đặc điểm của trẻ từ 0 đến 6 tháng tuổi:

1/ Trẻ sẽ phát triển như thế nào?

Trong 2 - 3 ngày đầu sau khi sinh, em bé thường sụt cân lên tới khoảng 10% cân nặng lúc sinh. Tuy nhiên, bé sẽ có lại mức cân nặng khi sinh trong nhiều nhất 2 tuần và sau đó tăng cân liên tục.

Trẻ từ 0 đến 6 tháng tuổi có thể giảm cân đến khoảng 10% cân nặng lúc sinh trong 2 đến 3 ngày đầu sau khi sinh

Mặc dù trẻ có thể phát triển với tốc độ khác nhau, nhưng nhìn chung thì:

• Cân nặng: sau 2 tuần đầu tiên, bé nên tăng khoảng 0,03kg mỗi ngày

• Chiều dài trung bình khi sinh khoảng 50cm cho cả bé trai và bé gái

• Chiều dài tăng trung bình một tháng khoảng 2-4 cm

• Vòng đầu: tăng chậm, thường sẽ tăng khoảng 2,5cm vào cuối tháng đầu tiên kể từ lúc mới sinh

2/ Trẻ có thể làm gì?

Trẻ từ 0 đến 6 tháng tuổi thường ngủ khoảng 16h/ngày và có những phản xạ rất đặc trưng mà phần lớn là phản xạ không ý thức. Khi hệ thần kinh bắt đầu trưởng thành, những phản xạ này sẽ thay đổi thành những hành động có mục đích.

Phản xạ ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Phản xạ tìm núm vú mẹ (root reflex): Phản xạ này xảy ra khi khóe miệng bé được vuốt ve hoặc chạm vào. Bé sẽ quay đầu lại và mở miệng ra để bắt theo hướng vuốt ve để tìm vú mẹ hoặc bình sữa.

• Phản xạ mút (suck reflex) phát triển từ khoảng tuần thứ 32 - 36 của thai kỳ. Khi miệng bé chạm vào núm vú mẹ hoặc núm vú bình sữa, bé sẽ bắt đầu bú. Trẻ sinh non có thể có khả năng mút yếu vì bé được sinh ra trước sự phát triển của phản xạ này. Các bé cũng có phản xạ miệng bằng cách mút ngón tay hoặc bàn tay của mình

• Phản xạ Moro (Moro reflex) hay phản xạ giật mình: bé sẽ đưa cả hai tay và chân lên trên xa khỏi thân người, khóc, sau đó đưa tay và chân trở lại bình thường vì âm thanh lớn hoặc chuyển động hoặc với chính tiếng khóc của mình. Phản xạ Moro kéo dài cho đến khi bé được khoảng 5 - 6 tháng tuổi.

• Phản xạ phòng vệ vùng cổ (tonic neck reflex): Khi đầu bé quay sang một bên, cánh tay ở bên đó duỗi ra và khuỷu tay của tay còn lại gập lại. Phản xạ này kéo dài cho đến khi bé được khoảng 6 - 7 tháng tuổi.

• Phản xạ nắm bắt (grasp reflex): Với phản xạ này, vuốt ve lòng bàn tay của trẻ cho bé khép ngón tay lại. Phản xạ nắm bắt chỉ kéo dài một vài tháng và rất phổ biến ở trẻ sinh non.

• Phản xạ Babinski (Babinski reflex): Khi lòng bàn chân trẻ được vuốt mạnh, ngón chân cái của bé sẽ uốn cong về phía gan bàn chân và các ngón chân khác quạt ra. Đây là một phản xạ bình thường cho đến khi trẻ khoảng 2 tuổi.

• Phản xạ bước (step reflex): còn được gọi là phản xạ đi bộ vì bé sẽ bước từng bước khi được giữ thẳng đứng với đôi chân chạm vào một bề mặt rắn.

3/ Trẻ sẽ “nói” được những gì?

Ở độ tuổi rất sớm này, khóc là hình thức giao tiếp duy nhất của bé. Lúc đầu, tất cả các bé khóc nghe có vẻ giống nhau, nhưng sau đó cha mẹ sẽ sớm nhận ra các tiếng khóc khác nhau có thể vì bé đói, khó chịu, thất vọng, mệt mỏi và thậm chí là cô đơn.

Đôi khi, nguyên nhân của tiếng khóc có thể là một bí ẩn và tiếng khóc dừng lại nhanh như khi nó bắt đầu. Tuy nhiên, bất kể nguyên nhân gì, hãy đáp lại tiếng khóc của bé bằng một cái chạm nhẹ hoặc bằng lời nói vì nó rất cần thiết trong việc giúp bé học cách tin tưởng và dựa vào bạn vì tình thương yêu và sự an toàn.

4/ Trẻ sẽ hiểu được gì?

Bạn có thể thấy trẻ có nhiều phản ứng khác nhau, bao gồm những điều sau đây:

• Giật mình khi có tiếng động lớn

• Thường thích nhìn vào khuôn mặt hoặc hình ảnh với hai màu đen trắng tương phản

• Thường tập trung vào giọng nói, thậm chí là các loại âm thanh khác

• Luôn có vẻ như đang cười, đặc biệt là trong khi ngủ

II. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ 0 đến 6 tháng tuổi:

1/ Những việc bạn có thể làm giúp tăng sự phát triển cảm xúc của bé:

Trẻ nhỏ cần sự an toàn của vòng tay cha mẹ, và bé có thể cảm nhận sự an toàn và thoải mái trong giọng nói và cảm xúc của bạn. Chính vì vậy cần lưu ý những điều dưới đây để giúp tăng cường cảm xúc cho bé nhé.

• Để em bé mặt đối mặt với bạn

• Nói với giọng điệu êm dịu và để bé nghe giọng nói trìu mến và thân thiện của bạn

• Hát cho bé nghe

• Bao bọc bé trong một chiếc chăn mềm để giúp em bé cảm thấy an toàn và tránh giật mình bởi các cử động của bé

• Ru bé thật nhịp nhàng và nhẹ nhàng

• Đáp ứng nhanh nhu cầu của bé ngay khi nghe tiếng bé khóc

2/ Một số mẹo giúp cha mẹ có cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ 0 đến 6 tháng tuổi hiệu quả và an toàn:

• Nói chuyện nhẹ nhàng với bé vì giọng nói của bạn sẽ làm bé dịu.

• Trả lời khi bé phát ra âm thanh bằng cách lặp lại âm thanh và thêm từ. Điều này sẽ giúp bé học cách sử dụng ngôn ngữ.

• Đọc cho bé nghe. Điều này sẽ giúp trẻ phát triển, hiểu ngôn ngữ và âm thanh.

• Hát và chơi nhạc cho bé nghe. Điều này sẽ giúp bé phát triển tình yêu với âm nhạc và sẽ giúp não bộ phát triển.

• Khen ngợi bé và dành cho bé nhiều sự quan tâm yêu thương.

• Dành thời gian âu yếm và bế bé. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy được chăm sóc và an toàn.

• Chơi với bé khi bé đang cảm thấy vui vẻ và thư giãn.

• Tự chăm sóc bản thân về thể chất, tinh thần và cảm xúc thật tốt để không làm ảnh hưởng xấu đến trẻ và chỉ khi bạn cảm thấy mình tốt thì con bạn mới có thể cảm nhận được tình yêu thương mà bạn dành cho bé!

Trả lời khi bé phát ra âm thanh bằng cách lặp lại âm thanh và thêm từ để giúp bé học cách sử dụng ngôn ngữ là một mẹo rất thú vị trong cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ 0 đến 6 tháng tuổi

3/ Một số lưu ý cần tránh trong cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ 0 đến 6 tháng tuổi:

Khi em bé trở thành một phần của gia đình bạn, đã đến lúc đảm bảo rằng nhà của bạn là một nơi an toàn. Cần xem lại xung quanh nhà để biết những thứ có thể gây nguy hiểm cho trẻ và dọn dẹp chúng.

Điều quan trọng là bạn phải thực hiện các bước cần thiết để đảm bảo rằng bạn đã sẵn sàng về mặt tinh thần và cảm xúc để chào đón thêm một thành viên mới trong gia đình. Dưới đây là một vài mẹo có thể giúp bạn giữ an toàn cho bé:

• Không bao giờ được lay em bé! Trẻ từ 0 - 6 tháng tuổi có cơ cổ rất yếu và chưa thể tự chống đỡ đầu. Nếu bạn lắc trẻ, bạn có thể tác động đến não của bé hoặc thậm chí làm bé tử vong.

• Đảm bảo luôn đặt bé ngủ trong tư thế nằm ngửa để ngăn ngừa hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (sudden infant death syndrome thường được gọi là SIDS).

• Không cho phép bất cứ ai hút thuốc trong nhà của bạn.

• Không chơi với bé bằng bất cứ thứ gì có thể che mặt bé.

• Không bao giờ cầm chất lỏng nóng hoặc thức ăn gần trẻ hoặc trong khi đang bồng bé.

• Cần lưu ý tiêm đầy đủ vacxin cho trẻ theo khuyến cáo của Bộ Y tế để bảo vệ sức khỏe và sự an toàn của con bạn. Bởi vì trẻ sơ sinh trong giai đoạn từ 0 đến 6 tháng tuổi có thể mắc các bệnh rất nghiêm trọng do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện.

• Hãy chắc chắn rằng con bạn ngủ đủ giấc mỗi ngày: Đối với trẻ từ 0 - 6 tháng tuổi là 12 - 16h/ngày (bao gồm cả ngủ trưa).

Trên đây là những điều nên và không nên trong cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ 0 đến 6 tháng tuổi cơ bản tối thiểu nhất mà các bậc đã và sẽ làm cha mẹ phải biết. Hãy cố gắng ghi nhớ nhiều nhất có thể vì cho chính con bạn nhé.

Người viết bài: Mai Thanh Nhã – Y2018

Khoa Y – ĐHQG HCM

Nguồn tham khảo:

https://www.cdc.gov/ncbddd/childdevelopment/positiveparenting/infants.html

https://www.choc.org/primary-care/ages-stages/#newborn