VIÊM MŨI DỊ ỨNG - ĐIỀU TRỊ THẾ NÀO?

Viêm mũi dị ứng là một trình trạng viêm mũi rất phổ biến ở Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung, gây ra cảm giác rất khó chịu và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như polyp mũi, viêm xoang và thậm chí là nhiễm trùng tai giữa. Vậy làm sao để chữa viêm mũi dị ứng?

I. Viêm mũi dị ứng là gì?

Đây là tình trạng viêm xảy ra khi bạn hít phải thứ gì đó mà bạn bị dị ứng, chẳng hạn như phấn hoa, bụi, nấm mốc hoặc lông của một số động vật, khiến bên trong mũi của bạn bị viêm và sưng. Vì vậy, nếu mũi của bạn bị ngứa khi có sự tiếp xúc với các tác nhân trên thì rất có thể bạn đã mắc phải viêm mũi dị ứng

Cần phân biệt viêm mũi dị ứng với viêm mũi nhưng không phải do dị ứng vì loại viêm mũi này thường là kết quả của:

• Một bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như cảm lạnh thông thường

• Mạch máu quá nhạy cảm trong mũi

• Lạm dụng thuốc thông mũi

II. Triệu chứng của viêm mũi dị ứng:

Viêm mũi dị ứng thường gây ra các triệu chứng giống như cảm lạnh gồm hắt hơi, ngứa và nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi. Những triệu chứng này thường bắt đầu ngay sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.

Một số người chỉ bị viêm mũi dị ứng trong một vài tháng tại một thời điểm vì họ nhạy cảm với các chất gây dị ứng theo mùa, chẳng hạn như phấn hoa hoặc cỏ nhưng cũng có những người khác bị viêm mũi dị ứng quanh năm.

Hầu hết những người bị viêm mũi dị ứng với các triệu chứng nhẹ có thể được điều trị dễ dàng và hiệu quả. Nhưng đối với một số người, các triệu chứng có thể nghiêm trọng và dai dẳng, gây ra các vấn đề về giấc ngủ và can thiệp vào cuộc sống hàng ngày.

Các triệu chứng viêm mũi dị ứng đôi khi có thể cải thiện theo thời gian, nhưng điều này có thể mất nhiều năm và không chắc là tình trạng bệnh sẽ biến mất hoàn toàn. Các triệu chứng phổ biến của viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Hắt xì

• Sổ mũi

• Nghẹt mũi

• Mũi ngứa

• Ho

• Đau họng hoặc cào họng

• Ngứa mắt

• Chảy nước mắt

• Quầng thâm dưới mắt

• Đau đầu thường xuyên

• Các triệu chứng của bệnh Eczema (chàm), chẳng hạn như có da cực kỳ khô, ngứa và có thể phồng rộp

• Mệt mỏi quá mức

Lưu ý:

• Một số triệu chứng như hắt xì, ho, ngứa mũi,… có thể xuất hiện ngày sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Tuy nhiên, một số triệu chứng như đau đầu thường xuyên, mệt mỏi,… chỉ xảy ra sau khi tiếp xúc lâu dài với các chất gây dị ứng.

• Sốt không phải triệu chứng của viêm mũi dị ứng

Sốt không phải triệu chứng của viêm mũi dị ứng

III. Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng:

Viêm mũi dị ứng là phản ứng của hệ miễn dịch với chất gây dị ứng vì chúng cho rằng nó có hại cho cơ thể. Vì vậy, các tế bào của hệ miễn dịch giải phóng một số chất khiến lớp màng nhầy bên trong mũi bạn bị sưng dẫn đến sự tiết rất nhiều chất nhầy để bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn.

Các chất gây dị ứng phổ biến gây viêm mũi dị ứng bao gồm phấn hoa (loại viêm mũi dị ứng này thường được gọi là sốt cỏ khô – “hay fever”), cũng như bào tử nấm mốc, mạt bụi nhà, lông, da, hoặc nước bọt của một số động vật,…

IV. Điều trị viêm mũi dị ứng:

Thông thường có ba cách để chữa viêm mũi dị ứng, đó là:

• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng

• Sử dụng thuốc để cải thiện các triệu chứng của viêm mũi dị ứng

• Chữa viêm mũi dị ứng bằng liệu pháp miễn dịch (một liệu pháp phòng ngừa các phản ứng dị ứng với các chất dị ứng như phấn hoa, mạt bụi nhà, ong chích,…) – “allergy shots” - là những mũi thuốc bạn sẽ tiêm đều đặn trong khoảng thời gian từ ba đến năm năm để ngăn chặn hoặc giảm sự tác động của dị ứng.

1/ Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng:

Đối với chữa viêm mũi dị ứng theo mùa:

• Hạn chế các hoạt động ngoài trời trong môi trường có nhiều phấn hoa. Nếu bạn phải làm công việc sân vườn, đồng án,… trong mùa hoa nở, hãy nhớ đeo khẩu trang nhé! Ngoài ra, hãy tắm, gội đầu và thay quần áo ngay sau khi đi làm về.

• Đóng cửa sổ và cửa ra vào càng nhiều càng tốt trong mùa phấn hoa.

• Sử dụng điều hòa không khí thay vì quạt (nếu có thể)

Đối với chữa viêm mũi dị ứng quanh năm:

• Nếu bạn nuôi chó hoặc mèo và chúng gây ra viêm mũi dị ứng cho bạn, hãy tắm cho chúng hàng tuần và tránh để chúng tiếp xúc với đồ đạc và phòng ngủ.

• Bọc gối và nệm trong bao nhựa kín (những lúc không sử dụng) để tránh mạt bụi. Giặt chăn, ra, gối nệm trong nước nóng (trên 50 độ C) để diệt ve bụi

• Không sử dụng thảm, đồ lót chân,… trong phòng ngủ của bạn

• Sử dụng máy hút ẩm để giữ độ ẩm tương đối dưới 40%

2/ Sử dụng thuốc để chữa viêm mũi dị ứng:

+ Thuốc kháng histamine: Có tác dụng đối với hầu hết bệnh nhân. Tuy nhiên, nhiều loại thuốc chẳng hạn như loratadine (Alavert, Claritin, generic), cetirizine (Zyrtec, generic), và fexofenadine (Allegra, generic) liều cao có thể gây khô miệng, thậm chí ở nam giới bị cường tuyến tiền liệt lành tính (benign prostatic hyperplasia - BPH) có thể gặp khó khăn khi đi tiểu.

Thuốc kháng histamine là một trong những loại thuốc thường được dùng để chữa viêm mũi dị ứng

+ Thuốc xịt mũi steroid: rất hiệu quả nhưng thường mất vài ngày để khởi phát. Giống như thuốc kháng histamine đường uống, những thuốc này có thể làm giảm các triệu chứng liên quan đến mắt và mũi. Tuy nhiên, đối với một số thuốc như budesonide, flnomasone và triamcinolone,… có sẵn không cần kê đơn, tác dụng phụ của chúng có thể bao gồm kích ứng mũi và đau đầu.

+ Thuốc xịt mũi kháng histamine: đây là một loại thay thế cho thuốc kháng histamine đường uống. Ví dụ, đối với azelastine (Astelin) và olopatadine (Patanase) là hai loại thuốc kê toa có thể gây vị đắng hoặc buồn ngủ ở một số bệnh nhân.

+ Thuốc thông mũi không kê đơn dưới dạng viên nén (pseudoephedrine, phenylephrine) hoặc thuốc xịt mũi (phenylephrine, oxymetazoline) có thể làm giảm nghẹt mũi nhưng ít ảnh hưởng đến các triệu chứng khác của viêm mũi dị ứng. Tác dụng không mong muốn của các loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến nhịp tim, huyết áp cao và mất ngủ. Ở nam giới mắc bệnh cường tuyến tiền liệt lành tính (benign prostatic hyperplasia - BPH) có thể gặp khó khăn khi đi tiểu. Thuốc thông mũi nên kết hợp với thuốc thuốc điều trị chính để bổ trợ. Ngoài ra, bạn không nên sử dụng thuốc xịt mũi hoặc thuốc thông mũi trong thời gian dài.

+ Thuốc ức chế Leukotriene, chẳng hạn như thuốc kê toa montelukast (Singulair), làm giảm hầu hết các triệu chứng viêm mũi dị ứng, tuy nhiên, tác dụng không mong muốn của các loại thuốc này là gây nhức đầu.

+ Một số loại thuốc khác bao gồm thuốc xịt mũi kháng cholinergic thường được gọi là ipratropium (Atrovent), chỉ có hiệu quả đối với viêm mũi dị ứng có kèm theo sổ mũi. Ngoài ra, nhiều loại thuốc nhỏ mắt chống dị ứng có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng về mắt của viêm mũi dị ứng. Trong một số ít trường hợp, bệnh nhân bị viêm mũi dị ứng nặng có thể cần sử dụng một thời gian ngắn steroid đường uống.

3/ Sử dụng liệu pháp miễn dịch – “allergy shots” - trong chữa viêm mũi dị ứng:

+ Có thể giúp kiểm soát lâu dài của viêm mũi dị ứng.

+ Phác đồ điều trị thường bao gồm xét nghiệm da để xác định các chất gây dị ứng có liên quan, sau đó tiêm thuốc hàng tuần với liều tăng dần của chất gây dị ứng, và sau đó duy trì tiêm thuốc mỗi hai đến sáu tuần trong vài năm. Hầu hết các bác sĩ sử dụng liệu pháp miễn dịch cho những bệnh nhân không đáp ứng tốt với thuốc.

V. Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến bác sĩ nếu các triệu chứng viêm mũi dị ứng ảnh hưởng giấc ngủ, các hoạt động hàng ngày hoặc đến hiệu suất làm việc của bạn Chẩn đoán viêm mũi dị ứng thường sẽ dựa trên các triệu chứng và bất kỳ tác nhân nào bạn có thể nhận diện được. Nếu nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng không được xác định chắc chắn, bạn có thể thực hiện xét nghiệm về dị ứng.

Trên đây là những thông tin cơ bản về viêm mũi dị ứng nói chung và về cách chữa viêm mũi dị ứng nói riêng. Nếu được, bạn hãy ghi nhớ một vài thông tin mà bạn cho là quan trọng để phòng tránh cũng như giảm tối thiểu các triệu chứng do căn bệnh đầy ”khó chịu” mà dễ mắc phải này gây ra.

Người viết bài: Mai Thanh Nhã – Y2018

Khoa Y – ĐHQG HCM

Nguồn tham khảo:

https://www.healthline.com/health/allergic-rhinitis#symptoms

https://www.nhs.uk/conditions/allergic-rhinitis/

https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/allergic-rhinitis-your-nose-knows

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/allergy-shots/about/pac-20392876

https://acaai.org/allergies/allergy-treatment/allergy-immunotherapy

https://www.who.int/news-room/q-a-detail/allergic-rhinitis-and-sinusitis